Nederland

In 1918 richtte Herman Zaalberg sr. (1880-1958) in Zoeterwoude een pottenbakkerij op. Deze heette toen Pottenbakkerij De Rijn, en werd in 1925 omgezet in N.V. De Rijn en later gewijzigd in Potterij Zaalberg. Toen de onderneming in 1929 net goed voet aan de grond kreeg brandde de pottenbakkerij af maar er volgde snel een doorstart in de bedrijfsruimte aan de Hoge Rijndijk, waar de potterij altijd is gebleven. Vanaf 1942 tot heden worden uitsluitend de Zaalberg merkstempels gebruikt.

Onder leiding van Herman sr. en later zijn zoon Meindert (1907-1989) en kleinzonen Herman jr. (1935) en Gijb (1937) groeide de pottenbakkerij uit tot een succesvol bedrijf voor plantenbakken, vazen en serviezen. Alles werd met de hand gedraaid en aan ieder object was zichtbaar dat het met vakmanschap gemaakt werd. De Zaalbergs legden zich toe op het maken van kokervormige en bolle vazen die werden versierd met gekleurde glazuren en eenvoudig gevormd, handgedraaid aardewerk zonder decoratie. Alle drie de generaties Zaalberg wisten het praktische met het kunstzinnige te verenigingen. Meindert Zaalberg had exposities in onder meer het Stedelijk Museum te Amsterdam, De Lakenhal te Leiden en Museum Boymans te Rotterdam.

Potterij Zaalberg vervaardigt al vanaf 1932 gebruikskeramiek in de vorm van strak omlijnde serviezen, met speelse namen als Ringeling en Hollebol. De firma houdt echter grote afstand van het Bauhaus-streven om esthetisch verantwoord utiliteitsgoed in massaproductie te nemen. Kleinschaligheid en ambachtelijkheid blijven Zaalbergs kenmerk. In 2001 wordt de vervaardiging van gebruikskeramiek voorgoed gestaakt en worden nog uitsluitend unica vervaardigd. Met het verstrijken der jaren is de productie inmiddels opgedroogd.

Door toedoen van Meindert werden na 1925, naast de bloemenwinkels waar al veel keramiek voor werd ontwikkeld, ook binnenhuisarchitecten goede klanten. In de periode 1955-1965 ontstaat grote vraag naar sereen aardewerk dat de rage van de Ikebana bloemsierkunst kon dienen. Juist Zaalbergs Japans aandoende vazen en kruiken lenen zich uitstekend voor het minimalistisch schikken van twee takken en een bloem.

Twee maal per jaar zijn er in de potterij aan de Rijndijk nog exposities 'keramiek en ikebana'. Als bewonderaar van het Zaalbergkeramiek heb ik deze een aantal keren bezocht. Ik kwam toen met Herman Zaalberg jr. in gesprek en vroeg of er misschien nog mooie, keramieken lampenvoeten door Zaalberg gemaakt waren en of die nog te koop zijn. Hij moest lang nadenken en ook even zoeken. Maar toen haalde hij een prachtexemplaar te voorschijn, waarschijnlijk door hemzelf begin jaren zeventig gemaakt, waarvan hij vergeten was dat het bestond. Een gloednieuwe vijftig jaar oude keramische lampvoet! Ik heb de lampvoet met veel plezier voorzien van bedrading, fitting en een unieke kap en hem vol trots in mijn collectie opgenomen.

bron: www.leiderdorpsweekblad.nl/nieuws/algemeen/38473/blik-op-100-jaar-potterij-zaalberg
www.kunstbus.nl/design/potterij-zaalberg.html

Klik hier voor de gerennoveerde lamp in de collectie.